Gezondheidsvoordelen van honing

< startpagina < terug naar Kennisbank < terug naar Gezondheidsvoordelen

“Honing en zijn voedingswaarden voor de gezondheid”, 5 september 2018

Medisch beoordeeld door Katherine Marengo LDN, RD - Geschreven door Rena Goldman - Bijgewerkt op 15 november 2019
Medisch beoordeeld door Jeanne Morrison, Ph.D., MSN - Geschreven door Liv Combe - Bijgewerkt op 24 januari 2017
En - Geschreven door: Kris Gunnars, BSC 

Honing is een zoete, dikke vloeistof gemaakt door honingbijen. De bijen halen de suikerrijke nectar uit de bloesem van planten, bomen, struiken en bloemen zelf natuurlijk (1). Eenmaal in de bijenkorf consumeren, verteren en geven ze de nectar herhaaldelijk op. Het eindproduct is honing, een vloeistof die dient als voedsel voor bijen. De geur, kleur en smaak zijn afhankelijk van de soorten bloemen die worden bezocht.

De meeste honing die je in supermarkten vindt, is gepasteuriseerd. De hoge hitte doodt ongewenste gist, kan de kleur en textuur verbeteren, eventuele kristallisatie verwijderen en de houdbaarheid verlengen. Alle nuttige, gezonde voedingsstoffen worden echter tijdens het proces ook vernietigd! Uit voedingsoogpunt bevat 1 eetlepel honing (21 gram) 64 calorieën en 17 gram suiker, inclusief fructose (1A). Het bevat vrijwel geen vezels, vetten of eiwitten (2). Wel sporenelementen - minder dan 1% van de ADH - van verschillende vitamines en mineralen.

Het eerste verslag van bijenteelt dateert uit 2400 voor Christus, in Caïro. Al millennia lang zijn culturen over de hele wereld, inclusief de Egyptenaren, de Grieken, de Romeinen en de Chinezen, gevallen voor de zoete substantie. Al deze culturen gebruikten het zowel in de geneeskunde als in de keuken. Het is door de geschiedenis heen als een volksremedie gebruikt en heeft een verscheidenheid aan gezondheidsvoordelen en medische toepassingen. Het wordt nu in sommige ziekenhuizen zelfs gebruikt als behandeling voor (brand)wonden. 

Honing wordt vaak als zoetstof gebruikt. Het bestaat voor 70-80 procent uit suiker; de rest is water, mineralen en proteïne. Het wordt ook gebruikt om allergieën te verlichten. Maar honing heeft veel andere toepassingen. Verrassend genoeg zijn veel van de aandoeningen waarvoor honing wordt gebruikt veel ernstiger dan simpele keelpijn.

Waarin honing in uitblinkt is het gehalte aan bioactieve plantenstoffen en antioxidanten. Donkere honing soorten hebben de neiging om zelfs hoger te zijn in deze verbindingen dan lichtere soorten (3), (4).

- De waarde van honing voor de gezondheid:

- Het is een goede bron van antioxidanten:
Honing (ongepasteuriseerd) bevat een scala aan plantaardige chemicaliën die als antioxidanten werken (5), (6). Sommige soorten honing bevatten evenveel antioxidanten als fruit en groenten. Antioxidanten helpen uw lichaam te beschermen tegen cel beschadiging door vrije radicalen. Deze omvatten organische zuren en fenolische verbindingen zoals flavonoïden (7). Wetenschappers geloven dat de combinatie van deze verbindingen honing zijn antioxiderende kracht geeft. Interessant is dat twee onderzoeken hebben aangetoond dat boekweithoning de antioxidantwaarde van uw bloed verhoogt (8), (9).

Vrije radicalen dragen bij aan het verouderingsproces en kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling van chronische ziekten zoals kanker en hartaandoeningen. Onderzoek toont aan dat antioxidanten in honing, polyfenolen genaamd, een rol kunnen spelen bij het voorkomen van hartaandoeningen. Antioxidanten zijn in verband gebracht met een verminderd risico op hartaanvallen, beroertes en sommige soorten kanker. Ze kunnen de slagaders in uw hart helpen verwijden, waardoor de bloedstroom naar uw hart toeneemt. Ze kunnen ook de vorming van bloedstolsels, wat kan leiden tot hartaanvallen en beroertes, helpen voorkomen (10). Bovendien toonde onderzoeken bij ratten aan dat honing het hart beschermde tegen oxidatieve stress en dat bij zowel ratten als mensen een bescheiden verlaging van de bloeddruk optreed door het consumeren van honing (11).

- Cholesterol:
Hoge LDL-cholesterolwaarden zijn een sterke risicofactor voor hartaandoeningen. Dit type cholesterol speelt een belangrijke rol bij atherosclerose, de vetophoping in uw bloedvaten die kan leiden tot hartaanvallen en beroertes. Interessant is dat verschillende onderzoeken aantonen dat honing uw cholesterolgehalte kan verbeteren. Het vermindert het totale en 'slechte' LDL-cholesterol, terwijl het 'goede' HDL-cholesterol verhoogt (13), (14), (15), (16). 

Een onderzoek onder 55 patiënten vergeleek bijvoorbeeld honing met tafelsuiker en ontdekte dat honing een verlaging van het LDL-gehalte van 5,8% en een verhoging van het HDL-cholesterol met 3,3% veroorzaakte. Het leidde ook tot een bescheiden gewichtsverlies (17) van 1,3% (18).

- Verlagen van de triglyceriden.
Verhoogde triglyceriden in het bloed zijn een andere risicofactor voor hartaandoeningen. Ze worden ook in verband gebracht met insuline resistentie, een belangrijke oorzaak van diabetes type 2. Triglyceride niveaus nemen meestal toe bij een dieet met veel suiker en geraffineerde koolhydraten (19). Interessant is dat meerdere onderzoeken regelmatige honing consumptie in verband hebben gebracht met lagere triglyceride niveaus, vooral wanneer het wordt gebruikt om suiker te vervangen (20), (21),(22), (23). Een studie waarin honing en suiker werden vergeleken vond men bijvoorbeeld 11-19% lagere triglyceriden (24) niveaus in de honinggroep.

- Het heeft antibacteriële en schimmelwerende eigenschappen.
Onderzoek heeft aangetoond dat honing ongewenste bacteriën en schimmels kan doden. Het bevat van nature waterstofperoxide, een antisepticum. De effectiviteit ervan als antibacterieel of antischimmelmiddel varieert afhankelijk van de honing, maar het is duidelijk meer dan een remedie voor dit soort infecties.

- Het geneest (brand)wonden.
Mānuka-honing (25) wordt in medische omgevingen gebruikt om wonden te behandelen, omdat is gebleken dat het een effectieve kiemdoder is en ook helpt bij weefselregeneratie. Studies tonen aan dat Mānuka-honing de genezingstijd kan versnellen en infecties kan verminderen. Mānuka-honing wordt als bijzonder effectief beschouwd voor de behandeling van brandwonden (weefsel regeneratie (26). Houd er rekening mee dat de honing die in ziekenhuizen wordt gebruikt, van medische kwaliteit is, wat betekent dat deze is geïnspecteerd en steriel. Behandel geen wonden met honing gekocht uit de supermarkt!

Volgens de Mayo Clinic wordt honing al duizenden jaren gebruikt als zalf  om brandwonden (27) te genezen en infecties te voorkomen. Dat honing wonden kan steriliseren en genezing kan bevorderen, en ook pijn, geur en wondgrootte kan verminderen. Het kan ook antibiotica resistente bacteriën en langdurige zweren en wonden behandelen na een operatie en door brandwonden. In deze studie (28) vergeleken honing met een zilversulfadiazeen verband voor brandwonden en ontdekte dat honing de wonden in kortere tijd steriel maakt, de genezing bevordert en niet zoveel littekens achterlaat als de andere behandeling.

Topische honingbehandeling wordt al sinds het oude Egypte gebruikt om wonden en brandwonden te genezen en is nog steeds gebruikelijk. Een overzicht van 26 onderzoeken naar honing en wondverzorging vond dat honing het meest effectief was bij het genezen van brandwonden van gedeeltelijke dikte en wonden die na een operatie zijn geïnfecteerd (29). 

Honing is ook een effectieve behandeling voor diabetische voetulcera, dit zijn ernstige complicaties die kunnen leiden tot amputatie (30). Een studie rapporteerde een succes percentage van 43,3% met honing als wondbehandeling. In een andere studie genas topische honing maar liefst 97% van de diabetische ulcera van patiënten (31), (32).

Onderzoekers geloven dat de genezende kracht van honing voortkomt uit de antibacteriële en ontstekingsremmende effecten en het vermogen om het omliggende weefsel te voeden (33). Bovendien kan het helpen bij de behandeling van andere huidaandoeningen, waaronder psoriasis en herpesletsels (34), (35). 

- Een rijke bron aan fytonutriënten.
Fytonutriënten zijn verbindingen die in planten worden aangetroffen en die de plant helpen beschermen tegen schade. Sommige houden bijvoorbeeld insecten weg of beschermen de plant tegen ultraviolette straling. De fytonutriënten in honing zijn verantwoordelijk voor zijn antioxiderende eigenschappen, evenals zijn antibacteriële en schimmelwerende werking. Er wordt ook gedacht dat ze de reden zijn waarom honing immuun versterkende en kanker bestrijdende voordelen heeft getoond. Door een zware bewerking, zoals verhitting, worden deze waardevolle voedingsstoffen vernietigd. Deze honingen vindt men in de supermarkten.

- Spijsvertering ondersteunend.
Honing wordt soms gebruikt om spijsverteringsproblemen zoals diarree te behandelen, hoewel er niet veel onderzoek is om aan te tonen dat het werkt. Het is echter bewezen dat het effectief is als behandeling voor Helicobacter pylori (H. pylori)-bacteriën, een veel voorkomende oorzaak van maagzweren. Het is ook een krachtig prebioticum (36) wat betekent dat het de goede bacteriën voedt die in de darmen leven, die niet alleen cruciaal zijn voor de spijsvertering, maar ook voor de algehele gezondheid.

- Het verzacht de zere keel.
Verkouden? Probeer een lepel honing. Honing is een oude remedie tegen keelpijn. Het werkt ook als een hoestonderdrukker. Onderzoek heeft uitgewezen dat honing net zo effectief is als dextromethorfan (37), (38) een veelgebruikt ingrediënt in vrij verkrijgbare hoestmedicatie. Een studie wees uit dat honing zelfs beter werkte dan twee veel voorkomende hoestmedicijnen (39). Neem gewoon een of twee theelepels puur. 
Hoesten is een veelvoorkomend probleem bij kinderen met infecties van de bovenste luchtwegen (40). Deze infecties kunnen de slaap en de kwaliteit van leven van zowel kinderen als ouders beïnvloeden. De reguliere medicijnen tegen hoest zijn echter niet altijd effectief en kunnen bijwerkingen hebben. Interessant is dat honing misschien een betere keuze is en er zijn aanwijzingen dat het zeer effectief is. Tevens wees een andere studie uit dat het hoest symptomen verminderde en de slaap meer verbeterde dan hoestmedicatie.

Desalniettemin mag honing nooit worden gegeven aan kinderen jonger dan één jaar vanwege het risico op botulisme.

- Het werkt geheugen bevorderend.
Sommigen zeggen dat honing zowel het korte- als het langetermijn geheugen kan verbeteren, vooral bij vrouwen in de menopauze en postmenopauze. In een studie (41) onder postmenopauzale vrouwen die een aantal weken tualang-honingbehandelingen kregen, zagen zij evenveel verbetering in hun onmiddellijke geheugen als vrouwen die hormoontherapie van oestrogeen en progestageen kregen.

- Herpes bestrijding.
Uit onderzoek in Dubai blijkt dat honing een effectieve plaatselijke behandeling is voor zowel orale als genitale herpes. Honing kan laesies van herpes net zo snel genezen als zalven die je in de apotheek vindt, en het is zelfs nog beter om jeuk te verminderen.

- Diabetes.
Honing heeft een lagere glycemische index dan suiker, wat betekent dat het je bloedsuikerspiegel niet zo sterk en snel zal verhogen zoals suiker. Honing heeft ook een zoetere smaak dan suiker en kan u helpen om minder zoetstof in voedsel te gebruiken. Hierdoor is honing een betere optie dan suiker. In één onderzoek ontdekten onderzoekers dat het ruilen van pure suiker voor honing een effectieve manier is om de bloedsuikerspiegel stabiel te houden. Enerzijds kan het verschillende risicofactoren voor hartaandoeningen verminderen die vaak voorkomen bij mensen met diabetes type 2. Het kan bijvoorbeeld 'slechte' LDL-cholesterol, triglyceriden en ontstekingen verlagen terwijl het 'goede' HDL-cholesterol (42), (43).  

Sommige onderzoeken hebben echter aangetoond dat het ook de bloedsuikerspiegel kan verhogen - alleen niet zo veel als geraffineerde suiker (44). Hoewel honing misschien iets beter is dan geraffineerde suiker voor mensen met diabetes, moet het toch met de nodige voorzichtigheid worden geconsumeerd. In feite kunnen mensen met diabetes het beste alle koolhydraat rijke producten tot een minimum beperken (45), (46).

- Kanker. 
Honing staat bekend om zijn antioxiderende eigenschappen, waardoor velen zich afvragen of het kanker kan helpen voorkomen of behandelen. Een studie uit 2011 uit Iran onderzocht hoe honing het niercel carcinoom, een vorm van nierkanker, beïnvloedt. De onderzoekers ontdekten dat honing effectief is in het stoppen van kankercellen om zich te vermenigvuldigen, en ze concludeerden dat het verdere studie rechtvaardigt als een kankerbehandeling.

- Aambeien.
Aambeien veroorzaken jeuk en pijn in de anus, evenals bloed in de ontlasting. Ze zijn nooit leuk. Als je op zoek bent naar een huismiddeltje, dan past honing misschien wel. Een pilotstudie met een mengsel van honing, olijfolie en bijenwas als plaatselijke behandeling wees uit dat het mengsel de pijn en jeuk en bloeding aanzienlijk verminderde.

- Psoriasis. 
Psoriasis (47) is een veel voorkomende huidaandoening die roodheid, blaren, jeuk en zelfs laesies veroorzaakt. Het wordt meestal behandeld met actuele crèmes die corticosteroïden of vitamine D bevatten, maar honing kan effectiever zijn. Deze studie maakt opnieuw gebruik van een mengsel van honing, olijfolie en bijenwas, waarbij werd vastgesteld dat de meeste deelnemers met psoriasis een vermindering van roodheid, schilfering en jeuk ervoeren.